Ηχητικός Σχεδιασμός Ακουστικού Χάρτη σε Χώρους Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Κάντε κλικ εδώ για να κατεβάσετε αυτό το έγγραφο

Καλλιόπη Χουρμουζιάδου, Ηλίας Σταμπουλής

Η ευρεία διάδοση των ψηφιακών τεχνολογιών έχει επηρεάσει την αλληλεπίδραση μας με τους χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς. Τα τελευταία χρόνια, χώροι όπως μουσεία και μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν εντάξει διαδραστικές εφαρμογές στην πρακτική τους, με σκοπό να εμπλουτίσουν την εμπειρία που προσφέρουν. Επιπλέον, η πρόοδος των τεχνολογιών των κινητών συσκευών, των δικτύων και του εντοπισμού της θέσης έχουν πολλαπλασιάσει τις δυνατότητες συνδυασμού ήχων και τόπων. Εντός του πλαισίου διερεύνησης των τεχνολογικών δυνατοτήτων στη μετάδοση πολιτιστικού περιεχομένου, στην παρούσα εργασία εξετάζεται ο σχεδιασμός εφαρμογής για κινητές συσκευές Android για την πραγματοποίηση ακουστικού περιπάτου (audio walk), στη διαδρομή του οποίου ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στους χώρους των μνημείων και να γνωρίσει την ιστορία τους, επικεντρώνοντας τη προσοχή του στην ακρόαση. Η εφαρμογή αξιοποιεί τις δυνατότητες του ήχου δι’ εντοπισμού (locative audio) για την αναπαραγωγή του ηχητικού περιεχομένου από την κινητή συσκευή μόνο στην τοποθεσία των μνημείων. Κατά την περιήγηση, τα σχεδιασμένα αμφιωτικά (binaural) αρχεία ήχου αναπαράγονται μέσω ακουστικών κατά την ενεργοποίηση τους όταν ο χρήστης βρίσκεται στα σημεία ενδιαφέροντος. Περιοχή μελέτης αποτελεί το Γαλεριανό Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, ένα μνημειακό σύνολο στο ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης, κτισμένο μεταξύ 298 και 311μ.Χ., στο μεταίχμιο της ρωμαϊκής και της βυζαντινής εποχής. Η περιήγηση στους χώρους του Γαλεριανού Συγκροτήματος, όπως ενσωματώνονται στον ιστό της πόλης, μπορεί να ακολουθήσει μία πληθώρα διαδρομών. Το κυρίως μέρος της εργασίας πραγματοποιήθηκε σε δύο στάδια: τον ηχητικό σχεδιασμό και την ανάπτυξη της εφαρμογής. Στο ηχητικό περιεχόμενο περιλαμβάνεται η αφήγηση, με βασικές πληροφορίες για τα μνημεία, τη χρήση των χώρων και το ιστορικό πλαίσιο. Παράλληλα με την αφήγηση, γίνεται η αναπαραγωγή σχετικών ηχοτοπίων, στα οποία επιχειρείται μία αναπαράσταση του ηχητικού περιβάλλοντος που θα συναντούσε ο περιηγητής στους χώρους των μνημείων. Για την ηχογράφηση, επεξεργασία και σχεδιασμό των ήχων, χρησιμοποιήθηκε ο σταθμός εργασίας ψηφιακού ήχου (digital audio workstation – DAW) Pyramix της Merging Technologies. Επιπλέον, για τον ηχητικό σχεδιασμό έγινε χρήση του λογισμικού Spat Revolution της Flux, ένα γραφικό περιβάλλον για τον έλεγχο της θέσης των ηχητικών πηγών σε τρισδιάστατους εικονικούς και πραγματικούς χώρους. Στόχος του σχεδιασμού της εφαρμογής του ηχητικού χάρτη είναι να εστιάζει την εμπειρία της ηχο-διαδρομής στο ηχητικό περιεχόμενο, χωρίς να απαιτείται η προσοχή του χρήστη στην οθόνη της κινητής συσκευής, καθώς και η δυνατότητα βασικών ρυθμίσεων της αναπαραγωγής του ήχου. Σε αυτό το πλαίσιο, η διεπαφή χρήστη (UI) της εφαρμογής είναι πολύ απλή. Αποτελείται από τρεις οθόνες, στις οποίες ο χρήστης μπορεί να πλοηγηθεί μέσω της γραμμής πλοήγησης στο κάτω μέρος της οθόνης (bottom navigation bar). Στην αρχική οθόνη εμφανίζεται ο χάρτης, όπου έχει γίνει επισήμανση των σημείων ενδιαφέροντος και εισαγωγή της εικόνας της κάτοψης των μνημείων. Η δεύτερη οθόνη περιέχει τα πλήκτρα και τα ρυθμιστικά για τον ήχο και η τρίτη πληροφορίες σχετικά με τα μνημεία. Η ανάπτυξη της εφαρμογής υλοποιήθηκε στο Android Studio, ένα ολοκληρωμένο προγραμματιστικό περιβάλλον (Integrated Development Environment - IDE) για ανάπτυξη εφαρμογών Android. Οι πρακτικές του τρισδιάστατου ήχου (spatial audio) και της αμφιωτικής ακρόασης αποσκοπούν στη δημιουργία μιας εμβυθιστικής εμπειρίας (immersive audio). Πράγματι, η αίσθηση του εντοπισμού του ήχου, ειδικά όταν υπάρχει κίνηση της ηχητικής πηγής, και της ακουστικής περικάλυψης (envelopment) είναι εντυπωσιακές. Ωστόσο, κάποιες φορές, αυτές οι πρακτικές λειτουργούν σε βάρος του συχνοτικού περιεχομένου του ήχου και του βάθους της μίξης, σε σύγκριση για παράδειγμα με μία στερεοφωνική μίξη. Σίγουρα έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος στο πεδίο του χωρικού ήχου και στις συνεχώς αυξανόμενες εφαρμογές ηχητικής επαυξημένης πραγματικότητας (audio augmented reality) και είναι βέβαιο ότι στο μέλλον αυτές οι εφαρμογές θα είναι πιο τελειοποιημένες. Επιπλέον, ο έλεγχος των μεταβάσεων (εισόδου/εξόδου) των εικονικών περιμέτρων θα βελτιώνεται συνεχώς με την εξέλιξη των τεχνολογιών εντοπισμού της θέσης των κινητών συσκευών και της πρακτικής των geofences. Αυτές οι εξελίξεις βοηθούν στην ανάπτυξη εφαρμογών που αποσκοπούν στην περαιτέρω εμβύθιση του χρήστη στην εμπειρία του ακουστικού περιπάτου, προσφέροντας νέες δυνατότητες στην περιήγηση και στην κατανόηση των χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς.